Zęby towarzyszą człowiekowi przez całe życie, najpierw w formie okresowych „mleczaków”, a następnie w postaci stałych zębów, których u dorosłego człowieka jest zazwyczaj 32. Dbałość o prawidłową higienę jamy ustnej zapewnia dobrą kondycję uzębienia na długie lata. Wiele osób zastanawia się, jak zbudowany jest ząb, bo – choć to niewielki element ciała człowieka – ma dość złożoną strukturę. Zęby mają różne kształty i są przeznaczone do różnych celów. Wymienia się: kły, siekacze, przedtrzonowce oraz członowce. U niektórych z biegiem czasu pojawiają się niezbyt lubiane „ósemki”, które zazwyczaj szybko się psują.
Siekacze odpowiedzialne są po części za prawidłową artykulację słów, ale przede wszystkim za gryzienie pokarmów stałych i dzielenie ich na zjadliwe części, które mieszczą się w jamie ustnej. Kły z kolei współuczestniczą w procesie członkowania pokarmów, ale także mają dbać o to, aby jama ustna prawidłowo się zamykała. Przedtrzonowce służą do przeżuwania jedzenia, zaś trzonowce, znajdujące się po bokach szczęki również mają wspomagać żucie i podtrzymywanie twarzy we właściwej pozycji. Choć niektóre zęby wyglądają inaczej niż inne, to jednak ich wewnętrzna budowa jest podobna. Wyodrębnia się anatomiczną oraz histologiczną budowę zęba.
Z czego się składa ząb?
Jeśli chodzi o to, jak zbudowany jest ząb, to do anatomicznych jego elementów zalicza się koronę, szyjkę zębową oraz korzeń. Korzenie, jak sama nazwa wskazuje stanowią coś w rodzaju łączników, które mają za zadanie utrzymanie zębów na swoich miejscach. Występują różne rodzaje korzeni oraz zróżnicowana ich liczba w zębach. Korona zęba stanowi jego najtwardszy element, a jej część jest dobrze widoczna po otwarciu jamy ustnej. Korona łączy się z korzeniem za sprawą tzw. szyjki zębowej. Zastanawiając się, jak zbudowany jest ząb, nie należy skupiać się tylko na aspektach zewnętrznych, ale trzeba również wyodrębnić budowę wewnętrzną, czyli tkankową.
W budowie histologicznej zęba wyodrębnia się natomiast ułożone warstwowo tkanki takie jak: szkliwo, zębina, miazga i cement. Szkliwo, choć stanowi dość cienką warstwę materiału, ma za zadanie chronić zęby ludzkie przed urazami mechanicznymi i wypadkami innego rodzaju. Odpowiednie dbanie o codzienną higienę zębów sprawia, że szkliwo może dobrze służyć nawet przez kilkadziesiąt lat. Zębina to tkanka, która jest odpowiedzialna za wrażenia czuciowe. To za jej sprawą można odczuwać ciepłe i zimne pokarmy.
Jeśli ktoś ma zaawansowaną próchnicę kanaliki nerwowe zostają odsłonięte, gdyż zębina ich już nie chroni i wtedy takiej osobie towarzyszy ból. Miazga ma za zadanie odżywiać ząb. To za jej sprawą transportowany jest tlen i cenne składniki poprzez naczynia krwionośne. Daje to między innymi możliwość regeneracji uszkodzonych tkanek. Z kolei cement zęba, jak sama nazwa wskazuje, stanowi twardą zmineralizowaną tkankę, która ma wszystko spajać i utrzymywać w należytej integracji.
Ile korzeni jest w zębie?
Sprawdzając, jak zbudowany jest ząb, trzeba stwierdzić, że liczba korzeni w różnych rodzajach zębów może się wahać. Po jednym korzeniu mają siekacze, kły i przedtrzonowce. Z kolei zęby trzonowe mogą mieć nawet dwa lub trzy korzenie. Rozwidlenia pomiędzy korzeniami nazywane są bifurkacją. Korzenie tworzą różne kształty, często są wygięte, dlatego np. w razie konieczności wyrwania zęba czasem trudno jest prawidłowo uchwycić jego korzeń.
Nieraz korzeń zostaje w dziąśle i trzeba usuwać same korzenie. Korzeń łączy się z włóknami ozębnej i utrzymuje ząb w odpowiedniej pozycji, ale pełni też inne znaczące funkcje. Przede wszystkim przez korzenie przechodzą nerwy i naczynia krwionośne, oraz chłonne. To właśnie w tym miejscu zaczyna się proces obumierania zęba, jeśli wymienione elementy przestają funkcjonować jak należy. Korzenie są zatem bardzo istotnymi częściami uzębienia człowieka.
Ile jest kanałów w zębach?
Kanały zębowe tworzą coś na kształt wewnętrznych korytarzy. Jeśli ktoś nie wie, jak zbudowany jest ząb, musi zdawać sobie sprawę z faktu, że tak naprawdę uzębienie każdego człowieka ma charakter indywidualny. Pewne elementy są niezmienne, lecz akurat jeśli chodzi o liczbę kanałów, jest ona dość zróżnicowana i nie u każdego taka sama. Górne siekacze i kły mają zwykle po jednym kanale, zaś ich dolne odpowiedniki po dwa kanały.
Górne czwórki mają po dwa kanały, zaś dolne z kolei po jednym. Piątki dolne mają maksymalnie po dwa kanały, zaś dolne mogą mieć nawet trzy kanały. Pierwsze trzonowce legitymują się zazwyczaj czterema kanałami, choć zdarzają się sytuacje, gdy mają ich pięć. Z kolei dalsze trzonowce mają po trzy lub cztery kanały. Najwięcej kanałów mają ósemki, bo aż pięć. Sprawa z kanałami jest tak skomplikowana, że zazwyczaj pacjenci nie reagują entuzjazmem na wiadomość, że trzeba wdrożyć leczenie kanałowe. Dla stomatologów również jest to większe wyzwanie, aniżeli zwykłe borowanie. Jak widać, pomimo tego, że zęby są małymi elementami ludzkiego organizmu, ich budowa może być naprawdę fascynująca.
