Szkorbut to choroba związana z niedoborem lub całkowitym brakiem w organizmie kwasu askorbinowego. Brak witaminy C powoduje między innymi jego osłabienie, trudności w gojeniu się ran oraz tworzenie zmian wysięgowych. W skrajnych przypadkach dochodzić może do tworzenia się zakażeń, rozwoju sepsy a nawet śmierci chorego. Dawniej choroba powszechna była wśród osób przebywających przez długi czas na morzu z dala od lądu, obecnie prawie nie występuje w populacji.
Czym jest szkorbut?
Jak wspominano powyżej, szkorbut to choroba spowodowana brakiem lub znacznym niedoborem kwasu askorbinowego w organizmie. Z uwagi na to, że w przeciwieństwie do wielu zwierząt, człowiek nie potrafi syntetyzować samodzielnie witaminy C, konieczna jest jej podaż wraz z pokarmem. Jej brak zaburza syntezę kolagenu, a to z kolei przekłada się na osłabienie oraz częste pojawianie nadmiernych krwawień.
Witamina C powinna być dostarczana w formie dobrze przyswajalnej wraz z pożywieniem w ilości od 45 do 90 mg na dobę. W takiej sytuacji dodatkowa suplementacja nie jest potrzebna, z uwagi na to, że nadmiar witaminy C również może być szkodliwy.
Szkorbut – skąd się bierze?
Główną przyczyną występowania szkorbutu jest zbyt niska podaż witaminy C wraz z pożywieniem, na przykład poprzez stosowanie mało zbilansowanej diety. Jak zaznaczono na wstępie, obecnie choroba jest mało powszechna i dotyka ona przede wszystkim wybrane grupy w populacji, obarczone czynnikami ryzyka. Wśród nich wymienić należy między innymi: głód i niedożywienie oraz zaburzenia prawidłowego wchłaniania. Głód dotyka przede wszystkim osoby zamieszkujące kraje trzeciego świata.
Natomiast niedożywienie może być związane również z chorobą alkoholową, mało urozmaiconą lub bardzo restrykcyjną dietą oraz występowaniem zaburzeń o podłożu psychicznym, takich jak na przykład anoreksja czy bulimia. Ponadto, niedobory kwasu askorbinowego mogą występować u osób starszych oraz być związane z zespołem złego wchłaniania lub chorobą Leśniowskiego-Crohna.
Należy również zwrócić uwagę na to, że witamina C jest bardzo wrażliwa na podwyższone temperatury i ulega degradacji na przykład w procesie pasteryzacji. W związku z czym, powinna być ona dodawana do wybranych produktów, na przykład mleka modyfikowanego. Musi ono zawsze być przygotowane zgodnie z informacjami producenta podanymi na opakowaniu. Bowiem rozpuszczanie mieszanki w zbyt ciepłej wodzie może prowadzić do rozkładu witaminy C i skutkować jej niedoborami u niemowląt karmionych w ten sposób.
Jak się uchronić przed szkorbutem?
Prawidłowa i skuteczna profilaktyka przeciw chorobie polega na dostarczaniu do organizmu dobrze przyswajalnej witaminy C w odpowiedniej ilości. Bowiem zarówno zbyt mała, jak i zbyt duża ilość kwasu askorbinowego nie jest pożądana. Dieta bogata w witaminę C obejmuje między innymi owoce, w tym: owoce cytrusowe (cytryna, pomarańcza, kiwi) oraz rodzime truskawki, a także warzywa, takie jak: marchew, szpinak, papryka, pomidory oraz ziemniaki. Ponadto, bogate źródło witaminy C stanowią wątróbka oraz ostrygi.
